काठमाडौं । इरानले शनिबार आफ्नो आणविक स्थलहरूमा भएको अमेरिकी आक्रमणको जवाफ दिने वाचा गरेको थियो र उसले त्यसैअनुसार अमेरिकाको कतारमा रहेको एयरबेसमा आक्रमण पनि गरेको छ।
प्रारम्भिक रिपोर्टहरू अनुसार कतारमा रहेको प्रमुख अमेरिकी बेसमा प्रहार गरिएका सबै इरानी क्षेप्यास्त्रहरू ध्वस्त पारिएका छन् र कुनै अमेरिकी हताहत वा क्षति भएको छैन।
यद्यपि, अमेरिकी मिडिया रिपोर्टहरूका अनुसार इरानी अधिकारीहरूले यो आक्रमण उनीहरूको बदलाको अन्त्य नभएको बताएका छन्। जसको अर्थ हो इरानले अमेरिकामाथि थप आक्रमण गर्न सक्छ।
तर, डोनाल्ड ट्रम्पले ट्रुथ सोसलमा दाबी गरेका छन् ‘सबै पक्षहरू युद्धविराममा सहमत भएका छन्।’ ट्रम्पले यसले द्वन्द्वको आधिकारिक अन्त्य गर्ने आशा पनि व्यक्त गरे।
तर इरानले युद्धविराममा कुनै सम्झौता नभएको बताएको छ। इजरायलले यसबारे अहिलेसम्म कुनै टिप्पणी गरेको छैन।
अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले आगामी २४ घण्टामा युद्ध औपचारिक रूपमा समाप्त हुने बताएका छन्।
“यो एउटा यस्तो युद्ध हो जुन वर्षौंसम्म चल्न सक्थ्यो र सम्पूर्ण मध्य पूर्वलाई ध्वस्त पार्न सक्थ्यो, तर यो भएन र कहिल्यै हुनेछैन,” ट्रम्पले ट्रुथ सोशलमा लेखे।
अमेरिकी राष्ट्रपतिले यो इजरायल-इरान द्वन्द्वलाई ‘१२ दिने युद्ध’ भनेका छन्।
जुन १३ मा, इजरायलले ‘अपरेशन राइजिङ लायन’ अन्तर्गत इरानको आणविक र सैन्य प्रतिष्ठानहरूमा हवाई आक्रमण गर्यो। इजरायलले आणविक हतियार प्राप्त गर्ने इरानको महत्वाकांक्षालाई रोक्न यो कारबाही आवश्यक भएको दाबी गरेको छ। बदलामा, इरानले तेल अभिभमा क्षेप्यास्त्र आक्रमण गर्यो।
यस द्वन्द्वमा अमेरिका स्पष्ट रूपमा इजरायलको साथमा उभियो र उसले इरानका तीन आणविक केन्द्रहरूमा आक्रमण पनि गर्यो। अमेरिकाको जवाफमा इरानले मध्य पूर्वमा रहेका अमेरिकी सैन्य अड्डाहरूलाई पनि निशाना बनायो।
“इरानले बारम्बार स्पष्ट पारेको छ: युद्ध इरानले होइन तर इजरायलले सुरु गरेको थियो,” इरानका विदेशमन्त्री अब्बास अराघचीले ट्विटरमा लेखे।
अराघचीले भने, “अहिलेसम्म कुनै पनि प्रकारको ‘युद्धविराम’ वा सैन्य कारबाही रोक्ने बारेमा कुनै सम्झौता भएको छैन। तर यदि इजरायली शासनले इरानी समय अनुसार बिहान ४ बजेसम्ममा इरान विरुद्धको आफ्नो अवैध युद्ध रोक्छ भने, हाम्रो प्रतिशोधात्मक आक्रमण जारी राख्ने कुनै मनसाय छैन।”
अब्बास अरघचीले भनेका छन् ‘हाम्रो तर्फबाट सैन्य कारबाही रोक्ने अन्तिम निर्णय पछि लिइनेछ।’
शनिबार राति राष्ट्रका नाममा सम्बोधन गर्दै डोनाल्ड ट्रम्पले इरानले अमेरिकी हितमाथि गरेको कुनै पनि आक्रमणको कडा जवाफ दिने चेतावनी दिएका थिए । उनले आवश्यक परेमा अमेरिकी सेनाले थप लक्ष्यहरूमा आक्रमण गर्न सक्ने वाचा गरेका थिए।
इरानको अर्को कदम के हुन्छ भनेर हेर्न संसारले २४ घण्टाभन्दा बढी समय पर्ख्यो। जब इरानले आक्रमण गर्यो, मानिसहरूको ध्यान फेरि एक पटक अमेरिकी राष्ट्रपतितिर मोडियो र केही घण्टापछि उनले आफ्नो विचार व्यक्त गरे।
“इरानले आफ्नो आणविक कार्यक्रममा अमेरिकी आक्रमणको आधिकारिक रूपमा धेरै कमजोर प्रतिक्रिया दिएको छ। हामीले यो अपेक्षा गरेका थियौं र हामीले यसलाई धेरै प्रभावकारी रूपमा रोक्यौं,” ट्रम्पले ट्रुथ सोशलमा लेखे।
ट्रम्पले इरानले आफ्नो रिस पोखिसकेको र अब इरान शान्ति र सद्भावतर्फ अघि बढ्न सक्ने आशा व्यक्त गरे।
यदि क्षति साँच्चै न्यूनतम छ र इरानबाट थप आक्रमण भएको छैन भने, ट्रम्पले पनि प्रतिशोधात्मक आक्रमणबाट बच्न र वार्ताको आशा गर्न चाहन्छन्। यदि ट्रम्पले वर्णन गरे जस्तै अवस्था रहिरह्यो भने, शान्ति सम्भव छ। ट्रम्पको हालैको आक्रमण एकदमै जोखिमपूर्ण कदम थियो, तर यसको नतिजा अब देखिन थालेको छ।
जनवरी २०२० मा पनि यस्तै भएको थियो जब ट्रम्पले बगदादमा इरानको रिभोलुसनरी गार्डका नेता कासिम सुलेमानीको हत्या गर्ने आदेश दिए।
यसपछि, इरानले इराकमा रहेको अमेरिकी सैन्य अड्डाहरूमा क्षेप्यास्त्र प्रहार गर्यो। यस आक्रमणमा १०० भन्दा बढी अमेरिकी सैनिक घाइते भए, तर अमेरिका लडाई बढाउनबाट जोगियो। अन्ततः, दुवै पक्षले संयम कायम राखे।
अमेरिकी मिडिया रिपोर्टका अनुसार सोमबार भएका पछिल्ला आक्रमणहरूमा, इरानले अमेरिकी सैन्य अड्डाहरूमा त्यति नै क्षेप्यास्त्र प्रहार गरेको छ जति अमेरिकी लडाकु विमानहरूले बम खसालेका छन्।
यसका साथै, इरानले आक्रमण अघि कतारी सरकारलाई जानकारी गराएको थियो, जसको लागि ट्रम्पले कृतज्ञता व्यक्त गरेका छन्। यो इरान लडाई बढाउन चाहँदैन तर समान जवाफ दिन चाहन्छ भन्ने संकेत हो।
दिनभरि, ट्रम्पको ध्यान तेलको मूल्य, अमेरिकी मिडिया रिपोर्टहरू र पूर्व रूसी राष्ट्रपति दिमित्री मेदवेदेवको सुझावमा केन्द्रित रह्यो कि बाहिरी देशले इरानलाई आणविक हतियार प्रदान गर्न सक्छ।
सोमबार राति, क्यानडामा भएको जी-७ बैठकबाट फर्कने क्रममा, ट्रम्पले विमानमा पत्रकारहरूलाई भनेका थिए ‘अमेरिकी सेना इरानी खतराको लागि तयार छ। हामीसँग महान व्यक्तिहरू छन् जो आफ्नो रक्षा कसरी गर्ने भनेर जान्दछन्। हाम्रा सैनिकहरू तयार छन्।”
यदि इरानले फेरि आक्रमण गर्छ र कुनै अमेरिकी नागरिक मारिन्छ वा ठूलो क्षति हुन्छ भने, ट्रम्पमाथि बदला लिन दबाब बढ्नेछ।
आइतबार, अमेरिकी अधिकारीहरूले स्पष्ट रूपमा भने – अघिल्ला अमेरिकी नेताहरू भन्दा फरक, यी राष्ट्रपति (ट्रम्प) आफ्नै चेतावनीमा काम गर्छन्।
यद्यपि, त्यसो गर्दा अमेरिका लडाईंमा संलग्न भएमा, ट्रम्पका केही समर्थकहरूले डर व्यक्त गरेजस्तै, लामो समयसम्म चल्ने युद्धको जोखिम हुनेछ।
अहिलेको लागि, इरानले यो द्वन्द्वबाट बाहिर निस्कने बाटो प्रस्तुत गरिरहेको छ, र ट्रम्प यो बाटो पछ्याउन इच्छुक देखिन्छन्।