लहानमा विश्व मानसिक स्वास्थ्य दिवस भब्य मनाएका छन् सिरहा लगायत नेपालमा पनि विभिन्न कार्यक्रम गरी मनाइएको छ।हरेक वर्षको अक्टोबर १० मा यो दिवस मनाइने गरेको छ।मानिस र समुदायका लागि ‘मानसिक स्वास्थ्य सबैको अधिकार’भन्ने नारासहित मानसिक स्वास्थ्य सम्बन्धी सचेतना अभिवृद्धिमूलक कार्यक्रम मनाएका छन्।
लहान नगरपालिका र प्रादेशिक अस्पताल लहानले आयोजना गरेको कार्यक्रममा सिएमसी नेपाल,टिपियो नेपाल,ईलाका प्रहरी कार्यालय लहानको सहकार्य र समन्वयमा प्रादेशिक अस्पताल लहानबाट निकालिएको प्रभात रयाली पशुपति आदर्श उच्च माध्यमिक बिधालयको प्राङ्गणमा कोण सभा गरी कार्यक्रम सम्पन्न गरीएको छ्।
लहान नगरपालिकाको उप-प्रमुख राम चरित्र महतोका अनुसार अशिक्षा बेरोजगारी र तनावको कारणले गर्दा युवा पुस्ता मानसिक रोगीको सिकार बढी देखिएको अवस्था छ।दिवसले मानसिक स्वास्थ्यसम्बन्धी सचेतना जगाउने र सबैको मानसिक स्वास्थ्यलाई विश्वव्यापी मानव अधिकारको रूपमा प्रवर्द्धन एवं संरक्षण गराउने कार्य गर्न प्ररित गर्ने बताए।
स्वास्थ शाखा प्रमुख जगदीश मंण्डलका अनुसार व्यक्तिले आफ्नो क्षमताको पहिचान गर्छ र दैनिक जीवनमा आउने तनावलाई त्यो क्षमताले व्यवस्थापन गरेर आफ्नो जीवनमा सकारात्मक किसिमको भूमिका निर्वाह गर्छ भने त्यो स्थिति नै मानसिक स्वास्थ्य र ‘मेन्टल वेयल विङ हो’।’
मानसिक स्वास्थ्य स्वस्थ राख्न शारीरिक स्वास्थ्य र सकारात्मक सोचमा ध्यान दिनुपर्छ। ‘युद्ध,अशान्ति,आर्थिक सङ्कट,बेरोजगारी र कतिपय सम्बन्धले मानिसमा निरासा, रिस,द्वेष लगायत विभिन्न कारणले मानसिक स्वास्थ्यमा नकरात्मक प्रभाव पर्न सक्छ’मंण्डलले बताए।
मनोचिकित्सकको परामर्श लिने बिरामीको सङ्ख्या बढ्दो छ। मानसिक स्वास्थ्यमा देखिएका समस्यामध्ये ‘डिप्रेसन’ र ‘एन्जाइटी’ बढी देखिएको छ। मानसिक स्वास्थ्यमा देखिने समस्यालाई औषधिको सेवन,परामर्श र मनका कुरा अभिव्यक्त गर्ने वातावरण दिनसके डिप्रेशनलाई कम गर्न सकिने उनको भनाइ छ।
अपाङ्ग पुनर्स्थापना केन्द्रका अध्यक्ष संजय अग्रवालले व्यक्ति आफूले यस्ता तनाव बहन गर्ने क्षमताको वृद्धि गर्नुपर्छ।आफू प्रतिकूल परिस्थितिलाई स्वीकार र सामना गर्न क्षमताको विकास गर्नुपर्छ।दैनिक शारीरिक अभ्यास,सन्तुलित आहारको सेवनले,राम्रो निद्रा र सकारात्मक सोचको विकासले मानसिक स्वास्थ्यलाई स्वस्थ राख्न सहयोग पुग्ने उनले सुझाव दिएका थिए।
स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्या मन्त्रालयले विगत पाँच वर्षदेखि मानसिक स्वास्थ्यको क्षेत्रमा विभिन्न कार्यक्रम सञ्चालन गरिरहेको छ। राष्ट्रिय मानसिक स्वास्थ्य रणनीति तथा कार्ययोजना, २०७७ अन्तर्गत मानसिक क्षेत्रमा काम भइरहेको छ।मानसिक स्वास्थ्यमा बढ्दो सचेतना तुलनात्मकरूपमा बढे पनि यसको उपचारमा पहँच बढाउन चुनौती छ।