काँग्रेस अनुशासनमा पूर्वाग्रहको असर : सुधार नहुन्जेल एकता असम्भव

जय नेपाल !
नेपाली काँग्रेस, देशको लोकतान्त्रिक इतिहासको आधारशिला हो — जसले निरंकुशताविरुद्ध लडाइँ गर्‍यो, जनताको अधिकारका लागि बलिदान दियो, र संविधान निर्माणमा महत्वपूर्ण भूमिका निभायो। तर आज, यही पार्टीभित्र अनुशासनको नाममा अन्याय, प्रतिशोध र पूर्वाग्रहपूर्ण व्यवहारको आरोप लाग्नु गम्भीर चिन्ताको विषय बनेको छ।
अनुशासनको नाममा प्रतिशोध ?
पार्टीभित्र अनुशासन आवश्यक छ, तर अनुशासन त्यो खम्बा हो, जसले विचार भिन्नता, आन्तरिक बहस र लोकतान्त्रिक अभ्यासलाई सहेर अघि बढाउँछ। तर पछिल्लो समय अनुशासनका नाममा गरिएका कतिपय कारवाहीहरू पूर्वाग्रहयुक्त, प्रक्रियाविहीन र व्यक्तिविशेष लक्षित देखिन थालेका छन्।
यो प्रवृत्तिले पार्टीभित्र आन्तरिक असन्तोष बढाएको छ, एकता कमजोर पारेको छ र कार्यकर्ताहरूमा निराशा छरेको छ। जुन पार्टीले देशमा न्यायको पक्षमा बोल्ने नैतिक अधिकार राख्दछ, त्यही पार्टीभित्र अन्यायपूर्ण व्यवहार हुनु अत्यन्तै दुर्भाग्यपूर्ण हो।
आवश्यक छ – शुद्धिकरण र आत्मसमिक्षा
पार्टीभित्रको अनुशासनिक संयन्त्रको उद्देश्य प्रतिशोध होइन, सुधार, सहमति र राजनीतिक परिपक्वताको विकास हुनु पर्छ। त्यसैले अब अनुशासन समिति र पार्टी नेतृत्वले तीनवटा मुख्य कदम चाल्नुपर्दछ:
1. कारबाहीमा स्पष्ट प्रक्रिया र पारदर्शिता सुनिश्चित गर्नु – कसैलाई कारबाही गर्नु परे त्यसको कारण, आधार र पक्षपक्षी कुरा सार्वजनिक हुनुपर्दछ।
2. सुनुवाइको अधिकार सुनिश्चित गर्नु – जुनसुकै आरोपित व्यक्तिलाई निष्पक्ष सुनुवाइको अवसर दिनु न्यायको आधार हो।
3. पूर्वाग्रह रहित दृष्टिकोण अपनाउनु – आलोचक वा विचार फरक राख्नेहरूलाई कारबाही गर्नु प्रतिशोध हो, सुधार होइन।
एकता र रुपान्तरणकै बाटो हो काँग्रेसको भविष्य :
पार्टीभित्र उत्पन्न असन्तोष, अनुशासन समितिका असमान निर्णयहरू र केन्द्रीय नेतृत्वको मौनताले काँग्रेसभित्रको एकता कमजोर बनाउँदै छ। यसले आम कार्यकर्ता र जनताको मनोबलमा नकारात्मक असर पारिरहेको छ।
अतः पार्टीका शीर्ष नेताहरू, केन्द्रीय पदाधिकारीहरू र अनुशासन समितिका संयोजकहरूले गम्भीर आत्ममूल्याङ्कन गर्नु जरूरी भइसकेको छ। यदि हामीले आज न्याय, आत्म-शुद्धि र समावेशी संवादलाई प्राथमिकता दिन सक्दैनौं भने काँग्रेसको ऐतिहासिक हैसियत गुम्ने खतरा रहन्छ।
नयाँ पुस्ता – नयाँ संस्कारको अपेक्षा गर्छ ।
युवा कार्यकर्ताहरू, निष्ठावान नेताहरू र सुधार चाहने सदस्यहरूले काँग्रेसमा पारदर्शिता, सम्मानजनक संवाद र न्यायको संस्कारको अपेक्षा गरेका छन्। यो केवल पार्टी बचाउने होइन, पार्टी रुपान्तरणको अवसर पनि हो।
नेपाली काँग्रेसको मूल आत्मा लोकतन्त्र, न्याय र सहिष्णुता हो। आज जब पार्टीभित्र अनुशासनको नाममा पूर्वाग्रह, प्रतिशोध र अन्यायको आरोप उठ्न थालेका छन्  ।
तसर्थ,  उपयुक्त विकल्पहरू हामीले अवलम्बन गर्न सक्नुपदर्छ :
1. “नेपाली काँग्रेसभित्र अनुशासनको नाममा प्रतिशोध: अब न्याय र एकताको बाटो रोजौं”
2. “अन्याय होइन, आन्तरिक सुधार र शुद्धिकरण चाहिन्छ नेपाली काँग्रेसमा”
3. “काँग्रेसभित्रको अनुशासन समिति प्रश्नवाचक चिन्हमा: के नेतृत्व सुन्छ?”
4. “नेपाली काँग्रेसमा अनुशासनको नाममा अन्याय? – आवाज उठ्दैछ सुधारका लागि”
5. “काँग्रेसको अनुशासन प्रणालीमा पारदर्शिता र न्याय आवश्यक छ”
6. “प्रतिशोध होइन नेतृत्वमा परिपक्वता चाहिन्छ: काँग्रेस कार्यकर्ताको आवाज”
7. “काँग्रेसभित्र न्यायको खोजी: अनुशासन प्रणालीमा सुधारको माग”
निष्कर्ष र सन्देश
नेपाली काँग्रेसको मूल आत्मा लोकतन्त्र, न्याय र सहिष्णुता हो। आज जब पार्टीभित्र अनुशासनको नाममा पूर्वाग्रह, प्रतिशोध र अन्यायको आरोप उठ्न थालेका छन्, तब नेतृत्वले गम्भीर आत्ममूल्यांकन गर्नुपर्ने घडी आइसकेको छ।
अनुशासन समिति केवल कारबाही गर्ने संयन्त्र होइन — त्यो पार्टीभित्र न्यायको मेरुदण्ड हो,  र न्याय त्यतिबेलासम्म मात्र सार्थक हुन्छ, जब त्यो निष्पक्ष, पारदर्शी र अवसर प्रदान गर्ने हुन्छ।
यथार्थतः आलोचना गर्ने, प्रश्न उठाउने र सुधारको माग गर्ने आवाजलाई दबाउनु अनुशासन होइन — त्यो लोकतन्त्रको घाँटी निमोठ्ने प्रवृत्ति हो, जुन काँग्रेसको मूल्य र इतिहाससँग मेल खाँदैन।
मेरो व्यक्तिगत धारणा:-
म नेपाली काँग्रेसप्रति निष्ठावान र प्रतिबद्ध कार्यकर्ता भएर यो धारणा राख्दैछु — पार्टीलाई अझ सशक्त, लोकतान्त्रिक र न्यायपूर्ण बनाउने यात्रामा, हामी सबैले आत्म-सुधार, आपसी सम्मान र पारदर्शितालाई आत्मसात गर्नैपर्छ।
प्रतिशोधले होइन, परिपक्वताले पार्टी चल्नुपर्छ।
अन्यायले होइन, न्यायले नेतृत्व हुनुपर्छ।
र, विभाजनले होइन, संवादले पार्टी अघि बढ्नुपर्छ।
यदि हामीले आजैबाट यो संकल्प लिएनौं भने, भोलिको इतिहासमा हाम्रो वर्तमान निर्णयहरू प्रश्नको घेरामा पर्नेछन्।
यसकारण, आजको आवश्यकता हो — “अनुशासनमा सुधार, नेतृत्वमा पारदर्शिता, र पार्टीभित्र पूर्णरूपेण न्याय।”
हामी काँग्रेस परिवारका सदस्यहरूले यही बाटो रोजौं — एकजुट भएर, आत्म-मूल्यांकन गरेर, र पार्टीलाई अझ महान बनाउँदै अघि बढौं।
धन्यवाद  ,
जय नेपाल !
लेखक नेपाली कांग्रेसको गोलबजार नगरपालिका वडा नं ६ को सभापति हुनुहुन्छ।