चीनले विवादित भुटान–चीन सीमामा भर्खरै बनेको गाउँमा १४७ परिवार बसाएर आफ्नो क्षेत्रीय महत्वाकांक्षालाई फेरि व्यक्त गरेको छ । दुई देशबीच लामो समयदेखि जारी सीमा विवाद समाधानका लागि जारी वार्ताका बाबजुद यो कदम चालिएको हो।
विवादित क्षेत्रमा बस्ती विस्तार चीनको लागि नयाँ रणनीति होइन। अर्को सीमावर्ती गाउँ ग्यालफुगमा पनि परिवार संख्यामा उल्लेख्य बृद्धि भएको छ, जहाँ हाल १५० भन्दा बढी घरपरिवार रहेका छन् । भूटानले दाबी गरेको क्षेत्रमा रणनीतिक रूपमा अवस्थित यी बस्तीहरूलाई विश्लेषकहरूले चीनले विवादित क्षेत्रमा आफ्नो पकड बलियो बनाउने उपायको रूपमा हेर्छन्।
भुटान र चीन सन् २०२१ देखि आफ्नो सीमा विवाद समाधान गर्न तीन चरणको प्रक्रियामा संलग्न छन्। यद्यपि, चीनको हालैका कार्यहरूले शान्तिपूर्ण समाधानप्रतिको प्रतिबद्धतामा शंका उत्पन्न गरेको छ र उसको साँचो नियतको बारेमा चिन्ता बढाएको छ।
भुटानले बेयुल खेनपाजोङको पवित्र “हिडन भ्याली” लगायत नयाँ बस्तीहरू निर्माण भइरहेका क्षेत्रहरूको स्वामित्व दाबी गर्दछ। भूटानका लागि यस क्षेत्रले ठूलो सांस्कृतिक र ऐतिहासिक महत्त्व राख्छ, जहाँ शाही परिवारले आफ्नो पुर्खाको उदगम पत्ता लगाएको छ।
चीनको विस्तारवादी एजेन्डा भुटान-चीन सीमाभन्दा बाहिर अरू देशमा पनि देखिन्छ। चीनको भियतनाम, फिलिपिन्स, मलेसिया र जापान लगायतका धेरै छिमेकीहरूसँग क्षेत्रीय विवाद छ। यी विवादहरूमा प्राय: रणनीतिक जलमार्गहरू र स्रोत-धनी क्षेत्रहरू समावेश हुन्छन्, जसले सम्भावित सैन्य द्वन्द्वहरूको चिन्ता बढाउँछ।
अन्तर्राष्ट्रिय समुदायले भुटान–चीन सीमाको अवस्थालाई नजिकबाट नियालिरहेको छ । चीनले अन्तर्राष्ट्रिय मापदण्डहरूको निरन्तर अवहेलना र विवादित क्षेत्रमा एकतर्फी कारबाहीले क्षेत्रीय स्थायित्वलाई खतरामा पारेको छ र सीमा विवादको शान्तिपूर्ण समाधानमा चुनौती खडा गरेको छ।
