पोखरा अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल: चिनियाँ ब्याङ्कको ऋण तिर्ने समय अर्को वर्षबाट आरम्भ हुने

तर पछिल्लो समयमा पर्यटकको सङ्ख्या बढीरहेको बताइएको छ। सन् २०२२ मा करिब ६ लाख १५ हजार विदेशी हवाई मार्गहुँदै नेपाल आएका थिए।

पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालयका सचिव सुरेश अधिकारी बिस्तारै पर्यटन क्षेत्रमा पनि सुधारको सङ्केतहरू देखिएकाले पोखरा अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल सञ्चालनबाटै सरकारले चिनियाँ पक्षलाई ब्याज तिर्न सक्ने ठान्छन्।

उनले बीबीसीसँग भने, “पोखरामा आन्तरिक उडानहरू पनि धेरै नै चल्छ। पुरानो विमानस्थलहुँदा रातिको समयमा उडान गर्न सकिँदैन थियो। तर अब रातको समयमा पनि हामी आन्तरिक उडान गर्न सक्छौँ। तीन वर्ष कमजोर अवस्थामा रहेको पर्यटन क्षेत्र अब तङ्ग्रिरहेको छ, पोखराबाट अरू गन्तव्यहरू पनि जान सकिने भएकाले आन्तरिक उडान पनि बढ्छन् र त्यसले पनि धेरै हदसम्म हाम्रो दायित्व बहन गर्न मद्दत गर्छ।”

उनले थपे, “यो क्षेत्रबाट अन्तर्राष्ट्रिय उडानहरू भयो भने त्यसले पनि मद्दत गर्छ। त्यस्तो उडानका लागि केही समय लाग्छ किनभने एअरलाइन्सहरूसँग सम्झौता गर्नुपर्ने हुन्छ, उहाँहरू पनि तयार हुनुपर्‍यो। व्यवसाय पनि सुनिश्चित हुनपर्‍यो। तर आन्तरिकबाट पनि वहन गर्न सकिन्छ भन्ने हो।”

पोखरा अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलबाट हुने आम्दानी नै ऋण तिर्ने मुख्य स्रोत भएको बताउँदै अधिकारी भन्छन्, “विमानस्थलबाट कमाएरै तिर्ने हो किनभने सरकारले अरू पैसा दिन गाह्रै हुन्छ। जस्तो अहिले गौतम बुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा पनि अन्तर्राष्ट्रिय उडान त्यति चलिरहेको छैन त्यसको पनि आन्तरिक उडानले नै धेरै ऋण तिर्ने काम गरिरहेको छ।”

प्रत्यक्ष अन्तर्राष्ट्रिय उडान सञ्चालन गर्ने विषयमा सरकारले विभिन्न अन्तर्राष्ट्रिय वायुसेवासँग छलफल अघि बढाएको नेपाली अधिकारीहरूले बताएका छन्।

पछिल्लो दुर्घटनाले केही आशङ्का बढाएपनि पारदर्शी रूपमा अनुसन्धान प्रतिवेदन सार्वजनिक गरेर ‘कुनै पनि प्रकारका भ्रम चिर्न सकिने’ विश्वास लिएको सचिव अधिकारी बताउँछन्।

नागरिक उड्डयन प्राधिकरणका पूर्व महानिर्देशक के भन्छन्

नेपाल नागरिक उड्डयन प्राधिकरणका पूर्वमहानिर्देशक सञ्जीव गौतम भने पोखरा अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलले आफ्नै क्षमतामा सुरुका केही वर्षमा ऋण तिर्न सक्नेमा आशङ्का व्यक्त गर्छन्।

उनले भने, “अन्तर्राष्ट्रिय उड्डयन सङ्गठनको सिद्धान्तले एउटा विमानस्थलका यात्रुबाट शुल्क लिएर अर्को विमानस्थलमा पैसा तिर्न पाइँदैन भन्छ। त्यसको अर्थ काठमाण्डूबाट उड्ने यात्रुले तिर्ने शुल्क वा करले अर्को विमानस्थलको ब्याज तिर्ने मान्यता संसारमा छैन। पोखरा विमानस्थल सञ्चालन गरेर ऋण तिर्ने भन्ने कुरा सुरुका केही वर्षमा सम्भव देखिदैन।”

नेपालमा पनि चीनको लगानीमा बनेका जलविद्युत आयोजनाहरूबाट उत्पादित बिजुली खरिद नगर्ने सहितका निर्णय लिएको दिल्लीले यो विमानस्थलबारे कुनै प्रतिक्रिया दिएको छैन।

तर सन् २०२२ मा उद्घाटन भएको गौतम बुद्ध अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल र पोखरा अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल दुवैमा भारतबाट हालसम्म कुनै उडान भएका छैनन्।

तस्बिर स्रोत,GETTY IMAGES

पर्यटन मन्त्रालयका सचिव अधिकारी ‘चिनियाँ ऋणमा बनेको विमानस्थल भएकैले भारतबाट पोखरामा उडान नहुने भन्ने कुरा आफूलाई नलाग्ने’ बताउँछन्।

उनले भने, “चीनकै भूमिमा भारतका विमानहरू गइरहेका छन्। चीनले ऋण दिएकोमा  उडान नहुने भन्ने हुँदैन। उड्डयन वा त्यससँग जोडिएका केही विषयहरू हुनसक्छन। दुई देशबीचको एक किसिमको समझदारी आवश्यक पर्नसक्छ। कूटनीतिक रूपमा हामी त्यसलाई स्पष्ट पार्छौँ र त्यसपछि उडानमा समस्या हुँदैन।”

नागरिक उड्डयन प्राधिकरणका पूर्वमहानिर्देशक गौतम पोखरा अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलमा भारतबाट उडान गर्न कुनै समस्या नहुने आफूलाई लागेको बताउँछन्।

उनले भने, “दुई देशबीचको एअर सर्भिस एग्रिमेन्ट हुन्छ नी त्यसपछि मात्रै कुन कुन देशमा जहाज जाने भन्ने कुरा हुन्छ। अहिले भारत र नेपालको सम्झौतामा नेपालमा एउटा मात्रै अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल रहेको र काठमाण्डू मात्रै गन्तव्य हो भनेर राखिएको छ।”

उनी थप्छन्, “अब हुने सम्झौतामा पोखरा र भैरहवालाई पनि गन्तव्य राख्नुपर्‍यो। त्यसरी सम्झौतामा थपिसकिएपछि वायुसेवाहरूले नाफा देख्छन् कि देख्दैनन् भन्ने हो। नेपाल र भारत खुला सिमाना भएका नजिकका छिमेकी देश हुन्। म खासै अड्चन देख्दिन।” बिबिसी बाट साभार